Gelişimsel Dönem Etkinlik Önerileri

Çocukların her yaş grubuna özel ihtiyaçları doğrultusunda gelişim sağladıkları farklı beceriler vardır. Aile ve çocuğun güvenli bir ilişki kurmasında, çocuğun bilişsel ve duygusal gelişiminin ilerlemesinde çocukla yapılan etkinlikler çok büyük bir öneme sahiptir. Özellikle hastalık sürecinde uzun süreli hastane yatışlarında aileler yaş gruplarına göre hangi etkinlikleri yapacaklarını bulmakta zorlanabilmektedir. Bu yazıda sizlere 0-17 yaş arası farklı gelişim noktalarına değinen, çocuğunuz ile uygulayabileceğiniz etkinliklerden bahsedeceğim.

0-2 Yaş

0-2 yaş grubunda çocuklar elleri ve ağızları ile keşfederek öğrenirler. Etrafa vurabilir, güçleri yettiğince objeleri fırlatabilir, düşürebilir, sallayabilir ve ısırmaya çalışabilirler. Çocuklara, oynayabilecekleri ve zamanla kullanmayı öğrenebilecekleri güvenli, günlük nesneler verebilirsiniz. Bunlara birkaç örnek kaşık, plastik kaplar ve yaşa uygun oyuncaklar olabilir. Bu yaş grubunda çocukların görme, duyma, hissetme gibi duyularını aktif bir şekilde kullanmasına teşvik edebilirsiniz. Hem davranışlarının bir sonucu olduğunu görebilme, hem de ses duyusunu geliştirecek ahşap/peluş bebek çıngırakları bir opsiyon olabilir. Bu yaş grubundaki çocuklar sizlerin konuşması ile çok fazla bilgi edinirler. Özellikle bu yaş grubu için çocukların ilgisini çekecek, renkli ve dokulu kitapları hikayeleştirip seslendirmek hem çocuğun duyduğu kelime dağarcığını geliştirecek hem de dokunma duyusunu güçlendirecektir.

2-5 Yaş

Bu yaş grubu çocuğun artık öğrendiği kelimelerle kendini ifade etme becerisinin arttığı bir dönemdir. Artık renkleri, sayıları öğrenebilir, kelime dağarcığını genişletebilir. Kalem, fırça tutma gibi becerileri gelişir. Çocuklarla yapılabilecek etkinliklerde daha çok kelime kullanılabilir ve çizim üzerine çalışılabilir. Bu yaş dönemi için bolca kitap okumanın önemi çok büyük. Etkinlik olarak ise parmak kuklaları kullanılabilir. Bu oyunda hem aile üyeleri hem de çocuk ayrı bir rol oynar. Bu kuklalara belli roller verilir, kuklalar duygularından bahsedebilir ve farklı bakış açıları olduğu zaman tartışabilirler. Çocuğun bu yaşta başka insanların kendisinden farklı düşüncelere sahip olduğunu öğrenmesi, ancak bu yapılırken çocuğun öz güveninin zedelenmemesi önemlidir.

5-7 Yaş

Artık çocukların okul öncesinden ilkokul dönemine geçiş yaşadığı gelişim dönemine geldik. Bu yaş grubunda çocuğun arkadaşları ile etkileşimi artacak. Bunun sonucunda arkadaşlarını örnek almaya başlayabilir ve onların yaptığı davranışları kendi de uygulamaya başlayabilir. Sosyal çevreyle uyum sağlaması için daha kural içeren oyunlar ve sorumluluklar üzerine kendini geliştirebilir. Bu yaş grubu için çocuğunuzla kutu oyunları oynamak iyi bir yol olabilir. Kelime avı (örn., Scrabble) gibi oyunlar hem kelime dağarcığını geliştirmeye hem düşünmeye hem de kurallara uymayı öğrenmeye destek olabilir. Kitap okumanın önemi her zaman olduğu gibi burada da devam ediyor. Çocuğunuzun kritik düşünce becerilerini geliştirmek adına cevabı Evet/Hayır olan sorulardansa daha açık uçlu soruları sormayı deneyebilirsiniz. Bu yaş grubunda çocuğunuza baş edebileceği sorumluluklar vermeye başlayabilirsiniz. Bunlara birkaç örnek montunu kendi giymesi, giyeceği kıyafeti sizin sunacağınız birkaç kıyafetin içerisinden kendi seçmesi, bir bitkiye bakması olabilir. Beraber boyama etkinlikleri yapıp nasıl bir şey resmedeceğinizi çocuğunuzun seçmesine teşvik edebilirsiniz.

8-12 Yaş

Bu aşamada çocuğunuzla eğer mümkünse dışarıda aktiviteler yapmaya özen gösterebilirsiniz. Yürüyüşler yaparken (güvenli bir alanda) beş dakika gibi bir keşif vakti ayırıp ardından toplanıp neler bulduğunuzu birbirinize anlatabilirsiniz (örn., Yaprak, kozalak). Aklımdaki Nesne oyununu oynayabilirsiniz. Çevrenizi gözlemleyip aklınızda bir nesne tutun. Ardından çocuğunuz size cevabı Evet/Hayır olan sorulardan sorarak tuttuğunuz nesneyi bulmaya çalışabilir. Aynısını tam tersi şekilde de uygulayabilirsiniz. Bu, çocuğunuzun sorgulama ve gözlemleme becerilerini geliştirir. Çocuğunuzla duyguları üzerine konuşmanız bu yaş grubunda da çok önem taşıyor. Özellikle okul çağlarında yaşama ihtimalleri olan zorbalık konusunda bilgi edinmeleri çok önemli. Uzman Klinik Psikolog Açelya Şahin Fırat ve Uzman Klinik Psikolog Begüm Ayşegül Uğurlu tarafından geliştirilmiş “Zorba Savar” kutu oyunu bu yaş grubu için faydalı olacaktır.

13-17 Yaş

Artık çocuklarınızın “çocuk” olarak değil “ergen” olarak nitelendirildiği yaşlara geldik. Bu yaş grubundaki gençler özgürlüklerine daha düşkün, aile ile vakitlerini azaltıp akranları ile vakit geçirmeye daha hevesli olabilir. Bu noktada yapacağınız etkinlikleri çocuğunuzun isteklerine göre şekillendirmeniz ve orta bir yol bulmanız en doğrusu olacaktır. Çocuğunuzun ilgisini çeken dizi/filmleri beraber izleyebilir, bir rutin haline getirebilirsiniz. Satranç, Jenga, Tabu gibi kutu oyunlarından faydalanabilirsiniz. Bu yaş grubu için etkinliklerinizin öneminin yanı sıra çok önemli olan bir nokta çocuğunuza ona güvendiğinizin sinyallerini, onun farklı bir birey olduğunu kabul ettiğinizi göstermek olacaktır.

Çocuğunuzun gelişimi için yapacağınız etkinlikler gerçekten de bir öneme sahip, ancak en önemlisi çocuğunuza güvenli, onu kabullendiğinizi ve sevdiğinizi hissettiren bir ortam sağlamak, çocuğunuzu dinlemek ve söylediklerine değer vermektir. Dilerim bu yazımız sizler için faydalı olmuştur. Görüşmek üzere.

Psikolog Ece Aksu