Değerli Ailelerimiz, 

KAÇUV’un sizlere “umut” ile eşlik ettiği bu yolda Sosyal Hizmet Uzmanları olarak yayınlayacağımız içerikler ile kaynaklarınızı çoğaltmayı ve sizleri daha da güçlendirmeyi diliyoruz. 

“Umut Ailesi Soruyor, KAÇUV Sosyal Hizmet Birimi Yanıtlıyor” yazı dizimizin üçüncü yazısı olan “Bir Sağlık Hakkı Olarak Hasta Hakları” başlıklı yazımızı sizler için derledik. Fayda sağlamasını dileriz. 

Dünyaca kabul gören sağlık hakkının bir ayağı olan hasta hakları, kişilerin sağlık kuruluşları ile buluştuğu ve hizmet aldığı her noktada varlığını gösteren sosyal yaşamı destekleyici önemli bir düzenlemedir. Genel anlamıyla hasta hakları, sağlık hakkını kullanan kişilerin insan haklarına uygun koşullarda hizmet almalarını amaçlayan haklar olarak ifade edilmektedir. Bu hakları, insan olarak sahip olunan temel haklara uygun şekilde kişilerin, sağlık kuruluşları ile buluşmasının ve hizmet almasının koruyucu bir yöntemi olarak görmek mümkündür.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nda sağlık hakkı çerçevesinde kişilere, sağlığı için yardım ve hizmet isteyebilme özgürlüğü tanınmıştır. Bu özgürlüğü korumak ve desteklemek için de devletin sorumlu olduğu vurgulanmıştır. Kurum ve kuruluşlarda mevzuatta kabul edilen hakları somutlaştırmak için 1 Ağustos 1998 yılında ülkemizde Hasta Hakları Yönetmeliği yayımlanmıştır. Bu yönetmelik ile hak ihlallerinin önüne geçebilmek ve gerektiğinde hukuki korunma yollarına başvurabilmenin temelini oluşturmak amaçlanmıştır.

Hasta Hakları Yönetmeliği, tüm resmi ya da özel sağlık kurum ve kuruluşlarını, hizmet veren her unvandaki kişileri ve hizmetten yararlanma hakkı olan kişileri kapsamaktadır. Yönetmeliğin ilkelerinde ise sağlık hizmetinden yararlanma hakkı olan kişilere her ne sebeple olursa olsun ayrımcılık yapılmayacağı, insana değer vererek davranılacağı, vücut bütünlüğüne ya da kişiliğine zarar verilmeyeceği genel olarak ifade edilmekte ve yasal olarak korumaya alınmaktadır. Sizin için koruyucu özellikteki bu hakların birkaçını detaylandırarak sorularınız cevaplanmaya gayret edilecektir.

Çocuğumun yararlanacağı sağlık hizmeti hakkında sağlık kuruluşundan bilgi isteyebilir miyim?

Aileler için çocuğun alacağı sağlık hizmeti ve tedavi planı hakkında gerekli bilgileri temin edebilmek önemli bir ihtiyaçtır. Sağlık hizmetinden nasıl faydalanabileceği ve var olan imkanların neler olduğunu öğrenmek bu kapsamda önemli haklardandır. Sağlık hizmetinden yararlanma hakkı olan herkes, sağlık hizmeti hakkında ihtiyaç duyduğu bilgileri gerekli hallerde isteyebilmelidir. Alınacak hizmet hakkında bilgilendirme yapmak üzere hizmeti veren hastane ve sağlık çalışanı görevlendirilmiştir. Bilgilendirme kimi zaman sağlık çalışanı tarafından sözlü olarak yapılabileceği gibi yazılı olarak da hastane tarafından gerçekleştirilebilmektedir.  

Çocuğumun sağlık durumu ile ilgili dosyaları/kayıtları inceleyebilir miyim?

Sağlık hizmetinden yararlanma hakkı olan herkesin sağlık durumu ile ilgili dosyalara/kayıtlara erişim hakkı bulunmaktadır. Gerekli hallerde çocuğun yasal temsilcisi olan bakım veren, dosyaları/kayıtları inceleyebilmelidir ve ihtiyaç olursa bir kopyasını alabilmelidir. Çocuğun dosyalarında ya da kayıtlarında eksik, hatalı ya da belirsiz bir bilgi tespit edilmesi durumunda çocuğun yasal temsilcisi olan bakım veren, düzeltme talebinde bulunabilmektedir. Tedbir alınması gereken hallerin tespit edilmesi durumunda ise sağlık personeli tarafından kısıtlı bir bilgilendirme yapılması zorunlu koşulmuştur.

Çocuğuma ya da ailevi hayatımıza dair mahremiyet korunur mu?

Çocuğun kişisel bilgilerinin ve ailevi hayatına dair bilgilerinin gizliliğinin korunması, özel hayata saygı hakkı olarak kabul edilmektedir. Gerekli durumlarda çocuk ya da bakım vereni mahremiyetinin korunmasını açık olarak talep de edebilmelidir. Bu kapsamda çocuğun sağlık durumu ile ilgili tıbbi değerlendirmelerin gizlilikle yürütülmesi, görüşmelerin yeterli gizlilik önleminin alındığı alanlarda sürdürülmesi, tıbbi olarak sakınca olmayan hallerde çocuğun yanında tedavi ile doğrudan ilgisi olan bir yakınının bulundurulmasına izin verilmesi ve tedaviye önemli bir etkisi olmadığı sürece kişisel ve ailevi hayata müdahale edilmemesi yasal olarak belirlenmiştir. Sağlık hizmeti sonucunda elde edilen bilgiler, kanunda müsaade edilen haller dışında kişinin rızası olmadan açıklanması yasaklanmıştır.

İzin alınmadan çocuğuma herhangi bir tıbbi müdahale yapılabilir mi?

Yapılacak tıbbi müdahalede çocuğun yasal temsilcisi olan bakım verenden rıza alınması gerekmektedir. Bazı durumlarda yasal temsilcisinin rızası alınmış olsa dahi çocuğun gelişim dönemi anlatılanı anlamasına müsaade edilecek uygunluktaysa çocuk bilgilendirilmeli ve rızası sorularak tedaviye katılımı sağlanmalıdır. Yasal temsilci tarafından rıza verilmeyen durumlarda çocuğun sağlığı için söz konusu tıbbi müdahalenin yapılması gerekli ise Türk Medeni Kanunu çerçevesinde mahkeme tarafından alınacak karar sonrasında tıbbi müdahale hakkında planlama yapılabilmektedir.

Çocuğuma yapılacak bir tıbbi müdahaleyi reddetme hakkım var mı?

Yasal temsilci olan bakım verenin ya da çocuğun yapılacak tıbbi müdahaleyi reddetmeyi ya da durdurmayı isteme hakkı bulunmaktadır. Ancak kanunen zorunlu olan hallerde yani çocuğun tedavisi için zorunluluğu olan tıbbi müdahalelerde durdurma ya da reddetme isteği kapsam dışında kalmaktadır. Durdurulan ya da reddedilen tıbbi müdahaleden doğabilecek olumsuz sonuçların yükümlülüğü, kararı veren yasal temsilciye ait kabul edilmektedir. Bu işlem için resmi yazılı belge düzenlenmekte ve yasal temsilci olan bakım verenin karar değiştirip tıbbi müdahaleye rıza vermesi halinde müracaat etmesinin önünde bir engel oluşturmamaktadır. Çocuğa yüksek düzeyde fayda sağlayacak tıbbi müdahalelerde sağlık personeli ile iş birliği içinde çalışmak ve uyumlu bir planlama yürütmek çocuğun yüksek yararı için önemlidir.

Hastanede ziyaretçi veya refakatçi bulundurabilir miyiz?

Çocuğun sağlık kuruşunda bulunduğu süreçte yanında bir refakatçi bulunması ya da ziyaretçi kabul edilmesi mümkündür. Ancak bu aşamada çocuğun güncel sağlık durumu, takibini yapan doktorunun görüşü ve hastane imkanlarına göre karar verilebileceğini bilmek gerekmektedir. Sağlık kuruluşundaki huzur ortamını bozmayacak ve çocuğun sağlığını tehlikeye atmayacak ölçüde gerekli tedbirler alınarak ziyaretçi ve refakatçiye izin verilebilmektedir.

Hastanede hasta haklarına dair bilgi ve destek alabileceğim bir birim var mıdır?

Hasta haklarına dair detaylı bilgi alınmak istendiğinde ya da herhangi bir hak ihlalinin söz konusu olduğu düşünüldüğünde çocuk ya da yasal temsilcisi olan bakım verenin hastanede bulunan Hasta Hakları Birimine başvuru yapması mümkündür. Hasta Hakları Birimi, iletilen şikâyet başvurularının alınması, değerlendirilmesi ve karara bağlanarak başvuru sahibine bildirilmesi aşamalarını yürütmektedir. Birimin; tüm kamu, özel ve üniversite hastaneleri başta olmak üzere toplum sağlığı merkezlerinde ve tıp merkezlerinde bulunması zorunludur. Birime başvurular fiziki olarak yapılabileceği gibi Sağlık Bakanlığının resmî sitesi üzerinden de gerçekleştirilebilmektedir.

Sağlık personeli ile çocuk ve çocuğun yasal temsilcisi olan bakım vereni arasında karşılıklı saygılı davranış modelinin benimsenmesi ve haklara özen gösterilmesi tedavi sürecine uyumu beraberinde getirirken çocuğun tedavisine yüksek düzeyde olumlu etki edeceği bilinmelidir. Çocuğun tedavisinin mutlu ve özenli bir ortamda sürdürülmesi, tedavinin olumlu çıktılarını olumlu yönde pekiştirecektir. Tedavi süreci, içerisinde sağlık çalışanlarının, çocuğun ve çocuğun bakım verenlerinin de olduğu bir ekip çalışması olarak görülmelidir. Karşılıklı hassasiyetler gözetilerek ortak bir çalışmanın ortaya koyulması tedavinin tüm aşamalarına yüksek düzeyde katkı sunacaktır.

Hasta Hakları Yönetmeliği

Hasta Başvuru Bildirim Sistemi (HBBS)

*Konu ile ilgili farklı sorularınız veya detaylı bilgi talebiniz olması durumunda Vakfımızın Sosyal Hizmet Birimine aşağıdaki numaranın Whatsapp hattı üzerinden ulaşabilir ve sosyal hizmet danışmanlık desteğimizden yararlanabilirsiniz.

Sosyal Hizmet Whatsapp Hattı

0 549 483 95 45

0 549 229 23 22

Ceren Nur Şimşek

Sosyal Hizmet Uzmanı & Koordinatörü