Bedenimiz ve zihnimiz ayrı ayrı değil birlikte bir bütün olarak çalışır. Bu nedenle, zihin olumsuz duyguları hissettiren düşünceler geliştirdiğinde bedenimiz de buna yönelik tepkiler verir.  Örneğin kriz anlarında kas ağrıları, bağırsak sorunları, titreme, mide sorunları, baş ağrısı gibi tepkiler gözlemlenir. Öte yandan zihnimiz, sürekli olarak dışarıdan bilgiler alır ve bu bilgileri tarayarak “güvende miyim yoksa tehlikede miyim” sonucuna ulaşır.

Beden Nasıl Tepkiler Verir?

Kendimizi tehdit altında hissettiğimiz zamanlarda kendimizi koruyabilmek için savaş, kaç ve donma tepkilerini veririz. Savaş tepkisinde kendimizi savunmak için enerji üretiriz. Kaç tepkisinde ise hayatta kalma güdülerimiz devreye girer. Son olarak, donma tepkisinde ise bedenimiz o an için gereksiz gördüğü bedensel işlevleri kapatır.
Bu tepkiler ilkel beynimiz tarafından verilen normal fizyolojik tepkilerdir ve güvenli bir alana geçtiğimizde beden kendisini sakinleştirmeye çalışır. Güvenli ve sakin bir alan bulduğumuzda bedenimizdeki enerjiyi boşaltmamız gerekir. Hayvanlar bunu titreyerek, sallanarak, terleyerek vb. yaparlar fakat insanların düşünen beyinleri devreye girerek bu boşaltımı yapamayabilir.
Tehdit altındayken sinir sistemimiz aşırı uyarılarak kendini dengeleme düzenleme kapasitesini kaybeder. Çok ani, hızlı, fazla ve baş etme kapasitemizi aşan travmatik bir olay yaşadığımızda stres belirtileri ortaya çıkar. Sağlıklı düşünme becerilerin kaybedebiliriz ve umutsuzluk, belirsizlik, kontrol edememe duygularımız ortaya çıkar. Sinir sistemimizi dengeleyemediğimiz bu durumda da aşırı panik hali veya aşırı donukluk halini yaşarız. Bedenimiz bu iki durumda da irkilmeler, ağrılar, uyku sorunları, kalp atış hızları üzerinden tepkiler verir.

Bedeni Nasıl Dengeleriz?

Bedenimizi dengeleyebilmek için öncelikli ihtiyacımız stabilizasyonumuzu sağlamaktır. Bu, olayı unutmak değil, kendi normal duygu aralığımıza yaklaşmak yani baş edebileceğimiz bir yere gelmektir. Bunun için nerede olduğumuzu, bedenimizi ve yaşıyor olduğumuzu hissetmek iyi bir başlangıç olacaktır. Stresli olaylarda hepimiz sinir sistemlerimizin kapasitelerine göre farklı tepkiler veririz. Kriz anlarında da bedensel tepkilerimizin farkında olmak kendimizi yatıştırmak için neye ihtiyacımız olacağını anlamanın en temel noktalarından biridir. Ek olarak, duygularımızı ifade etmek (bağırmak, titremek, ağlamak), kendimize ya da bir başkasına temas etmek, konuşmak yani duyguları paylaşmak da bedenimizi dengelemek adına önemlidir.
Bazen olayları doğrudan yaşamasak da tıpkı oradaymışız olayları yaşamışız gibi tepkiler verebiliyoruz. Her ne kadar güvenli bir ortamda da bulunsak, duyduklarımız, gördüklerimiz sinir sistemimizi tetikleyebilir ve alarm durumuna geçebiliriz. Bu nedenle, bedenimizin olaylar karşısında uyum sağlamasına izin vermeliyiz. Örneğin, zorlayıcı bir haberden sonra 30-40 saniye durmak, ne hissettiğimizi fark etmek iyi gelebilmektedir.

Bedeni Rahatlatmak İçin Hangi Egzersizler Kullanılabilir?

Bedeni rahatlatmak için en hızlı ve etkili yollar nefes, hareket ve temastır. Kendinizi sıkışık, donuk ve rahatsız hissediyorsanız aşağıdaki egzersizlerden birini veya birkaçını yapabilirsiniz.

1)Nefes Egzersizi Yapmak
Uzanabileceğiniz ya da rahat bir şekilde oturabileceğiniz bir pozisyon alın. Bir elinizi göğsünüze (akciğer) diğer elinizi de karnınıza (diyafram) koyun. Nefesinizin doğal bir şekilde alıp vermeye başlayın. Nefesinizin bedeninize girişine ve çıkışına odaklanın. Bu sırada karnınızda ve göğsünüzde duran ellerinizin hareketlerine de odaklanabilirsiniz. Bunu yaparken bedeninizde neler olduğunu, size nasıl hissettirdiğini fark edin.

2)Temas Etmek/Bedenle Bağ Kurmak
Ellerinizi ve kollarınızı çapraz yaparak omuzlarınızın altından tutun ve kendinize sarılın. Bir süre bu şekilde kalın ve neler hissettiğinizi fark edin. İhtiyacınız olursa, kollarınızdan omuzlarınıza doğru hafif masajlar yapabilirsiniz. Eğer yakınınızda biri varsa, ondan sırtınıza (kürek kemiklerinin arasına) dokunmasını veya size sarılmasını isteyebilirsiniz.

3)Anda Kalmak/Yönlenmek
Rahat bir pozisyonda oturun. Bulunduğunuz odayı/mekânı gözlerinizle yavaşça tarayın. Bu sırada renkleri ve şekilleri fark edin. Size iyi gelen, rahat ve hoş hissettiren bir şeylerde gözlerinizin kalmasına izin verin.

4)Bedeni Gevşetmek
Kaslarınızın sıkıştığını, ağrıdığını hissettiğiniz durumlarda kendinize masaj yapmak, bacaklarınızı karnınıza çekip cenin pozisyonunda kalmak, bedeninizi hareket ettirmek (kolları açmak, zıplamak vs.), baştan aşağıya tüm kaslarınızı sıkıp bırakmak kaslarınızın gevşemesine yardımcı olabilir.

Yazan: KAÇUV Klinik Psikolog Yağmur Özcan