Çocuklar ve aileler hastanedeki tedavi süreleri boyunca daha önce hiç duymadıkları kavramları işitebilir, yeni kişilerle tanışabilirler. Üzüntü, şaşkınlık, korku gibi yoğun duygular yaşayabilirler. Aileler çoğu zaman bu yaşanan süreçteki duyguları ve yapılan işlemleri hem ilk kez duydukları için hem de çocuklara nasıl anlatacaklarını bilmedikleri için kendilerini çaresiz hissedebilirler, bu nedenle de çoğu zaman anlatmaktan kaçınabilirler. Bu durum, bilinmezlik duygusuyla baş edememe ve çocuğun tedaviye uyumunu zorlaştırabilir.

KAÇUV olarak bizler de tedavi sürecini kolaylaştırmak amacıyla 3 ana kategoriden ve toplam 27 farklı karttan oluşan Hastane Kartlarımı sizler için hazırladık. Hastane Kartlarım seti ile çocuklara hastanedeki tedavi ekibini daha yakından tanıtacak Tedavi Ekibi Kartlarına, çocuklara yapılacak işlemlerin neler olduğuna, işlem öncesi ve sonrasında yapabileceği etkinlik önerilerinden oluşan İşlem Kartlarına ve çocuğun kendisini daha iyi hissetmesini sağlayabilecek kısa hikayelerin yer aldığı Kaynak Kartlarına yer verdik. Hastane servislerinde tedavi gören çocuklar ve onlara bakım veren aileleri için hazırlanmış Hastane Kartlarım ile sağlıklı bilgiyi en doğru kaynaktan ulaştırmayı hedeflerken, ebeveynlerin hastalığa dair tüm süreçleri takip edebilmelerini ve çocuğun tedavisine olumlu katkı sağlamasını da amaçlıyoruz.

Kartlara Neden İhtiyaç Var?

Kanser ile birlikte hem çocukların hem de ailelerin hayatlarına birçok yeni kavram girer. Zaten zorlayıcı olan bu süreç yeniliklerle birlikte daha da zor bir hale gelebilir. Hastane ortamında birçok yeni kişi ve işlemlerle tanışan çocuk kendini yalnız, kontrolsüz, güvensiz ve öfkeli hissedebilir.  Kafası oldukça karışan çocuk bir süre sonra herkesten korkabilir ve herkesle iletişimini kesebilir. Hastane personelini ve görevlerini bilmediği için devamlı huzursuzluk yaşayabilir. Her gelen kişinin canını acıtacağını düşünüp odasına kimseyi almayabilir bu da iletişimi kopma noktasına getirebilir. Oysa insan sosyal bir varlıktır ve insanlarla iletişim kurdukça iyileşir. İletişi koparan çocukta bazı gelişim gerilikleri olabilir. Oysa çocuk iletişim kurdukça oyun oynadıkça daha da uyumlu ve süreçle baş edebilir hale gelir.

Aileler çoğu zaman neyi nasıl açıklayacaklarını bilmedikleri için çocuklara hastane sürecinde ve işlem öncelerinde açıklama yapmazlar. Bu durumda zaten hastanede güvensiz hisseden çocuğun iyice kendini güvensiz ve yalnız hissetmesine sebep olur. Bu da çocukta bazı davranış bozukluklarını ve psikolojik sorunları gündeme getirebilir. Personel kartları sayesinde yine çocuk kime neyi soracağını bilir ve doğru bilgi için sorularını direkt ilgili kişiye iletmiş olur. Yine bu da hem çocuğu hem de aileyi bilmediği şeylerin çaresizliğini yaşamaktan korur.

Kartlar, ailelere her bir işlemin çocuğa en uygun şekilde nasıl aktarılabileceğini işlem öncesinde ve sonrasında nasıl baş etme kullanabileceklerini ve okul öncesi çocukların görsel olarak anlamasını kolaylaştıracaktır. Normalde bu tarz soruların cevaplarını serviste psikolog olmadığı için aileler internette araştırıyorlar veya bir psikoloğun gelmesini bekliyorlar. Oysa internetteki bilginin yetersizliği ve alanda çalışan psikolog azlığı sebebiyle doğru bilgiye ulaşamıyorlar. Aile de bu durumda kendilerini daha da çaresiz hissedip çocuktan süreci saklamayı tercih edebiliyorlar. Bu da çocukta yanlış algılara sebep olabiliyor ve tedaviyi etkileyebiliyor. Oysa kartlar, alanda çalışan uzman psikolog ve proje yürütücüsü tarafından hazırlandığı için ailelerin ihtiyaçlarını karşılayıp aile ve çocuğa yol gösterici oluyor.  Bu işlem açıklayıcı kartlar birçok yönden kazanım sağlamaktadır. Hem aile kendini çocuğun sorularına karşı daha güvende hissediyor, hem çocuk tedavisi hakkında doğru bilgiyi alabiliyor hem de aralarındaki iletişim daha sağlıklı hale gelmiş oluyor. 

Bilinmezlik insanların en korktuğu şeylerden biridir. Özellikle hastalık sürecinde kişileri ciddi anlamda zorlar. Kartlar açıklayıcı olması yönüyle de bu bilinmezliği ortadan kaldırmış oluyor. Yine kartlardaki işlem öncesi ve sonrası yapılacaklar bilgileri çocuğun sürece uyumunu arttırıyor. İşlemden korkmayıp baş edebilmesini kolaylaştırıyor. Umarım keyifle okumuş ve faydalanmışsınızdır. İyilik ve esenlik dileklerimle.

Baş etme becerisi aslında hepimizde var olan ancak bazen geliştirilmesi gereken özelliklerdir. Ya da aslında daha önceki baş etme becerilerimizi yeni durumda nasıl kullanacağımızı bilmeyebiliriz. Kaynak kartları sayesinde çocuklara hatta belki ailelere geçmişte var olan baş etmelerini hatırlayabilecek veya yeni baş etme yöntemlerini öğreneceklerdir. Özellikle olumlu kaynakların aktarımı hikayelerden seçilmiştir. Bunun sebebi çocukların hikayeler aracılığıyla sorunları daha kolay fark etmesi ve hikaye kahramanı aracılığı ile sorunların çözümlerini takip etmesidir. Çocuk böylece hem empati kurmayı hem de kendi yaşadığı sorunla ilgili farklı çözüler olabileceğini keşfeder.

Bütün bu bilgilerin ışığında kartların hem çocuğa hem aileye katkısı oldukça yüksek olacağı düşünülmektedir. Çünkü kartlar sahadaki tecrübeler sonucunda ortaya çıkmıştır. Ayrıca yine deneyimlenen bilgilerin yer alması sebebiyle kartların sürece uyumu arttıracağı ve süreci kolaylaştıracağı düşünülmektedir.

Kartların içerikleri 

1. Hastane Ekibi Kartları
2. İşlem Kartları
3. Kaynak Kartları

Uygulanış 1-

1. Öncelikle çocuk ilk hastaneye ilk geldiğinde sağlık personelini tanıtmak, işlemleri anlatmak ya da olumsuz duygularla baş etmek için kartlar direkt olarak ayrı ayrı kullanılabilir.

Uygulanış 2-

Çocuğa bir işlem yapılacaksa, örneğin ameliyat olacaksa aşağıdaki adımlar izlenebilir.

1. Sağlık personeli kartından ameliyat işlemini yapacak kişiler seçilir. Anestezi uzmanı ve cerrah. Çocuk ile bu kişiler kartlar aracılığı ile tanınır.
2. İşlem kartından genel anestezi, ameliyat kartları seçilerek işlemin ne olduğu çocuğa anlatılır ve kartın arkasındaki rahatlama ve baş etme teknikleri çocuk ile yapılır. Son olarak da aynı karttaki “Sıra Sende” başlığı altında yer alan etkinlik yapılır.
3. Çocuk, işlem kartındaki etkinliğini bitirdikten sonra işlem kartının arkasında yer alan kaynaklara ihtiyacı olup olmadığı sorulur.
4. Diyelim ki çocuk “cesarete” ihtiyacım var dedi. Kaynak kartlarından cesaret kartına gidilir, oradaki hikaye okunarak kartta yer alan etkinlik yapılır.
    

Umarım keyifle okumuş ve faydalanmışsınızdır. İyilik ve esenlik dilerimle. 
Klinik Psikolog Medya Güner Uygun